• TCCC’nin Temel Amacı: Önlenebilir Ölümleri Durdurmak
• Savaş Alanındaki Üç Ana Önlenebilir Ölüm Nedeni
• MARCH Algoritması: TCCC’nin Sistematik Yaklaşımı
• TCCC Bakım Aşamaları: Hayat Kurtaran Üç Kritik Safha
• 1. Ateş Altında Bakım (Care Under Fire – CUF)
• 2. Taktik Saha Bakımı (Tactical Field Care – TFC)
• 3. Taktik Tahliye Bakımı (Tactical Evacuation Care – TACEVAC)
• Yaralı Tahliye Öncelikleri
• CoTCCC: TCCC’nin Arkasındaki Bilimsel Güç
• Sonuç: TCCC Neden Hayati Önem Taşır?

TCCC (Taktik Muharebe Yaralı Bakımı) Nedir? Savaş Alanından Hayat Kurtaran Sistem

Taktik Muharebe Yaralı Bakımı (TCCC – Tactical Combat Casualty Care), 1997 yılında Amerikan Deniz Komandoları (US Navy SEALs) tarafından geliştirilen ve günümüzde dünya genelindeki askeri birlikler, kolluk kuvvetleri ve sivil acil tıp ekipleri tarafından kabul görmüş, devrim niteliğinde bir hastane öncesi bakım sistemidir. Bu sistemin temel amacı, çatışma ve yüksek riskli ortamlarda meydana gelen yaralanmalarda önlenebilir ölümleri en aza indirerek hayatta kalma oranını dramatik bir şekilde artırmaktır.

TCCC, sadece bir ilk yardım protokolü değil, aynı zamanda taktik durumu göz önünde bulunduran, bilimsel kanıtlara dayalı ve sürekli güncellenen dinamik bir bakım felsefesidir.

 

TCCC’nin Temel Amacı: Önlenebilir Ölümleri Durdurmak

 

Muharebe sahasındaki ölümlerin yaklaşık %90’ı, yaralı henüz ileri düzey bir tıbbi tesise ulaşamadan gerçekleşir. Bu istatistik, hastane öncesi müdahalenin ne kadar kritik olduğunu kanıtlamaktadır. TCCC, tam olarak bu noktaya odaklanır ve önlenebilir ölüm nedenlerini hedefler.

 

Savaş Alanındaki Üç Ana Önlenebilir Ölüm Nedeni

 

TCCC’nin müdahale önceliklerini belirleyen ve temelini oluşturan üç ana tehdit şunlardır:

1. Şiddetli Kanama (Massive Bleeding): Muharebe alanındaki önlenebilir ölümlerin en büyük nedenidir (%9). Turnike ve hemostatik gazlı bez gibi modern malzemelerle kanamanın saniyeler içinde kontrol altına alınması hedeflenir.
2. Hava Yolu Sorunları (Airway Management): Bilinç kaybı veya yüz travması sonucu dilin geriye kaçması gibi durumlar hava yolunu tıkayabilir. Hava yolu açıklığının sağlanması (%1-2) hayati önem taşır.
3. Solunum Problemleri (Respiration Management): Özellikle göğüs yaralanmaları sonucu gelişen tansiyon pnömotoraks (akciğer sönmesi), solunumu imkansız hale getirebilir. Göğüs kapatıcılar ve iğne dekompresyonu gibi yöntemlerle bu durumun yönetilmesi (%3-4) hedeflenir.

Bu üç ana neden, muharebe alanındaki önlenebilir ölümlerin yaklaşık %15’ini oluştursa da, doğru ve zamanında müdahale ile bu oran neredeyse sıfıra indirilebilir.

 

MARCH Algoritması: TCCC’nin Sistematik Yaklaşımı

TCCC’nin etkinliği, müdahale sürecini sistematik ve öncelikli hale getiren MARCH algoritmasından gelir. Her harf, hayat kurtarmadaki öncelik sırasını temsil eder:

• M – Massive Bleeding (Şiddetli Kanama)
• A – Airway (Hava Yolu)
• R – Respiration (Solunum)
• C – Circulation (Dolaşım)
• H – Hypothermia/Head Injury (Hipotermi/Kafa Travması)

Bu algoritma, müdahaleyi yapan personelin en ölümcül tehditten başlayarak yaralıyı stabilize etmesini sağlar.

 

TCCC Bakım Aşamaları: Hayat Kurtaran Üç Kritik Safha

 

TCCC, taktik duruma göre müdahale şeklini belirleyen üç farklı bakım aşamasına ayrılır:

 

1. Ateş Altında Bakım (Care Under Fire – CUF)

 

Bu aşama, hem yaralının hem de müdahale edenin aktif düşman ateşi altında olduğu en tehlikeli andır.

• Öncelik: Ateş üstünlüğünü sağlamak ve daha fazla zayiatı önlemektir.
• Tek Tıbbi Müdahale: Eğer taktik durum izin veriyorsa, hayatı tehdit eden ve uzuvlarda (kol/bacak) bulunan şiddetli kanamalar için turnike uygulamasıdır.
• Temel Adımlar:
  • Ateşe karşılık ver ve siper al.
  • Yaralıyı, yapabiliyorsa kendi kanamasını durdurması ve çatışmaya devam etmesi için yönlendir.
  • Yaralıyı ateş altından güvenli bir alana (sütre gerisine) taşı.

 

2. Taktik Saha Bakımı (Tactical Field Care – TFC)

 

Düşman ateşi baskılandığında veya yaralı güvenli bir alana alındığında başlar. Bu aşamada daha kapsamlı müdahaleler için zaman ve güvenlik mevcuttur. MARCH algoritması bu aşamada A’dan Z’ye uygulanır.

• M – Şiddetli Kanama: Ateş altında uygulanan turnikeler kontrol edilir, gerekirse sıkılaştırılır veya yenisi eklenir. Turnike uygulanamayan (kasık, koltuk altı, boyun gibi) bölgelerdeki kanamalar için hemostatik gazlı bezlerkullanılır.
• A – Hava Yolu Yönetimi: Bilinci kapalı yaralının hava yolu, Nazofarengeal Airway (NPA) uygulaması veya yaralıyı kurtarma (iyileşme) pozisyonuna getirme gibi yöntemlerle açık tutulur. Gerekirse cerrahi hava yolu (krikotiroidotomi) açılır.
• R – Solunum: Tüm göğüs yaralanmaları kontrol edilir. Açık göğüs yaraları göğüs kapatıcı (chest seal) ile kapatılır. Tansiyon pnömotoraks şüphesi varsa iğne dekompresyonu ile akciğerdeki basınç boşaltılır.
• C – Dolaşım: Kan nakli ihtiyacı değerlendirilir, şok belirtileri kontrol edilir, damar yolu açılır ve gerekirse sıvı resüsitasyonuna başlanır. Pelvis kırığı şüphesinde pelvis kemeri uygulanır.
• H – Hipotermi ve Kafa Travması: Yaralının ıslak kıyafetleri çıkarılır, hipotermi önleme kiti veya battaniye ile vücut ısısının düşmesi engellenir. Kafa travması belirtileri değerlendirilir.
• Diğer Müdahaleler: Yanıklar değerlendirilir, ağrı kesici uygulanır, tüm yaralar bandajlanır ve yapılan tüm müdahaleler DD Form 1380 Yaralı Kartı‘na kaydedilir.

 

3. Taktik Tahliye Bakımı (Tactical Evacuation Care – TACEVAC)

 

Bu aşama, yaralının hava veya kara aracıyla daha üst düzey bir tıbbi tesise tahliyesi sırasında uygulanan bakımı kapsar. Taktik Saha Bakımında yapılan müdahaleler devam ettirilir, yaralının durumu sürekli izlenir ve tahliye sürecinde ek bakım sağlanır.

 

Yaralı Tahliye Öncelikleri

 

TCCC, kaynakların en etkili şekilde kullanılması için yaralıların durumuna göre tahliye önceliklerini belirler:

• Kategori A – ACİL (2 Saat İçinde Tahliye): Hayatı tehdit eden hava yolu ve solunum sorunları, kontrolü zor kanamalar, şok, bilinç kaybı ve ciddi yanıklar.
• Kategori B – ÖNCELİKLİ (4 Saat İçinde Tahliye): Turnike uygulanmış yaralılar, ciddi göz yaralanmaları, kanaması kontrol edilmiş açık kırıklar.
• Kategori C – RUTİN (24 Saat İçinde Tahliye): Hafif yaralanmalar, kanaması kontrol edilmiş küçük yaralar, nabız alınan kapalı kırıklar.

 

CoTCCC: TCCC’nin Arkasındaki Bilimsel Güç

 

Taktik Muharebe Yaralı Bakım Komitesi (CoTCCC), TCCC kılavuzlarını oluşturan ve sürekli güncelleyen kurumdur. ABD Savunma Bakanlığı’na bağlı bu komite; muharebe, taktik tıp ve travma cerrahisi alanlarında dünyanın en seçkin 42 uzmanından oluşur. Komitenin görevi, sahadan gelen verileri ve bilimsel gelişmeleri analiz ederek dünya çapındaki personele en etkili ve kanıta dayalı bakım protokollerini sunmaktır.

 

Sonuç: TCCC Neden Hayati Önem Taşır?

 

Değişmeyen tek şeyin insan olduğu muharebe sahasında, TCCC’nin üç temel amacı vardır:

1. Önlenebilir ölümleri tedavi et.
2. Daha fazla yaralı oluşmasını engelle.
3. Görevi tamamla.

Akılcı taktikler, doğru eğitim ve modern malzemelerle birleşen TCCC protokolleri, bir yaralanmanın ölümle sonuçlanması ile hayata tutunması arasındaki farkı belirler. Eğitimli her personelin ve liderin bu prensiplere hakim olması, kayıpları en aza indirmenin anahtarıdır.